CISSPECT: gebruik van radioactief gelabeld cisplatine in precisiegeneeskunde
CISSPECT: gebruik van radioactief gelabeld cisplatine in precisiegeneeskunde
17 mei 2024
Unieke FIELD-LAB onderzoekssamenwerking
Het is tot nu toe nog niet mogelijk geweest om te voorspellen welke kankerpatiënt waarschijnlijk zal reageren op chemotherapie met cisplatina. Echter, een uniek onderzoeksproject tussen NRG|PALLAS, het Nederlands Kanker Instituut (NKI) en Amsterdam UMC zou enige verandering kunnen teweegbrengen. Door het toedienen van radioactief gemerkt cisplatina met 195mPlatinum ([195mPt]cisplatine) aan kankerpatiënten, proberen onderzoekers te beoordelen welke patiënten zullen reageren op de therapie en wie er mogelijk geen baat bij zullen hebben en daarom deze behandeling mogelijk niet zullen krijgen.
Blijf op de hoogte!
Reactie op cisplatine voorspellen
Hoewel cisplatine al tientallen jaren wordt gebruikt bij verschillende soorten kanker, begrijpt men nog niet volledig waarheen het zich in het menselijk lichaam verplaatst, zegt nucleair geneeskundig specialist dr. Wouter Vogel (NKI).
Klinisch farmacoloog prof. dr. Harry Hendrikse (Amsterdam UMC) voegt eraan toe: "Cisplatine kenmerkt zich door een sterk variabele opname in het lichaam; of dit correleert met effectiviteit is nog onbekend."
Vogel: "Door cisplatine radioactief te maken, kunnen we het volgen in kankerpatiënten en hopelijk evalueren of het effectief zal zijn. Het kan ook meer inzicht bieden in bijwerkingen, met name nefrotoxiciteit."
Vogel wijst erop dat het toevoegen van cisplatine aan radiotherapie de gemiddelde overleving na 2 jaar met 5-10% verhoogt, maar met variaties tussen individuen. "Voor veel patiënten levert cisplatine geen enkel voordeel op. Deze behandeling met cisplatine kan echter (ernstige) nadelige effecten met zich meebrengen. Daarom zou het zeer nuttig zijn om respons te kunnen voorspellen, omdat dit betekent dat patiënten niet blootgesteld hoeven te worden aan ineffectieve maar potentieel schadelijke therapie."
Deze benadering maakt deel uit van een steeds populairdere strategie die kan bijdragen aan de transformatie van universele behandelingen ('one size fits all') naar precisiegeneeskunde, aldus Hendrikse. "Precisiegeneeskunde biedt niet alleen een persoonlijk voordeel voor de patiënt, aangezien hij of zij zo snel mogelijk de best mogelijke behandeling krijgt, het kan ook aanzienlijke farmaco-economische voordelen hebben. Het stelt clinici in staat om therapieën, inclusief de kostbare nieuwere (gerichte) oncologiebehandelingen, uitsluitend toe te passen bij die patiënten die er baat bij zullen hebben."
"Deze unieke samenwerking stelt ons in staat om nieuwe inzichten te vergaren die zonder de deelname van NRG|PALLAS niet mogelijk waren geweest" - dr. Wouter Vogel, NKI
Buitengewoon projectpartnerschap maakt klinische pilotstudie mogelijk
"Het eerste wetenschappelijke onderzoek 'Preklinische beeldvormingseigenschappen en kwantificatie van Platinum-195m SPECT' werd gestart door technisch medisch specialist dr. Else Aalbersberg (NKI).* Het was het startpunt van de klinische pilotstudie met [195mPt]cisplatine of CISSPECT®.
"We zijn bijna 10 jaar geleden begonnen met de voorbereidingen voor dit type onderzoek, samen met NRG die CISSPECT® heeft ontwikkeld; voor deze specifieke studie duurde het 2 jaar om zover te zijn," legt Aalbersberg uit. "Het organiseren van de logistiek voor een onderzoek met radioactieve chemotherapie bleek behoorlijk gecompliceerd te zijn, maar het is goed verlopen. Het feit dat de reactor, het laboratorium waar het radiofarmaceutische [195mPt]cisplatine volgens Good Manufacturing Practices (GMP) wordt bereid, en het ziekenhuis waar patiënten worden behandeld, zich op minder dan 100 kilometer van elkaar bevinden, is werkelijk uniek en helpt zeker!"
De Cisspect project partners
Het Nederlands Kanker Instituut
Amsterdam, Nederland
Amsterdam UMC
Amsterdam, Nederland
Veelbelovende resultaten
De eerste fase van het onderzoek is nu goed op gang. In totaal zijn 5 longkankerpatiënten (van de in totaal 6 die zullen worden opgenomen) behandeld met [195mPt]cisplatine. De veronderstelling is dat als [195mPt]cisplatine niet lijkt door te dringen in de tumor - wat wordt beoordeeld door scans - het waarschijnlijk geen effect zal hebben. Patiënten hoeven na toediening van [195mPt]cisplatine niet in het ziekenhuis te blijven; de scans worden gemaakt in de periode tussen chemotherapie en radiotherapie.
Aalbersberg: "We zijn redelijk tevreden met wat we tot nu toe hebben gezien; het ziet er veelbelovend uit. Collega's in Zuid-Afrika hebben een vergelijkbaar type onderzoek uitgevoerd - zij het bij gezonde vrijwilligers - en op den duur zouden we graag hun resultaten met die van ons willen vergelijken om te zien wat we van elkaar kunnen leren."
Vogel benadrukt het voorlopige karakter van het onderzoek: "Ons onderzoek kan een mogelijk voordeel laten zien, maar omdat het een klinische studie is, kan blijken dat [195mPt]cisplatine beeldvorming helemaal geen voordeel heeft. We moeten gewoon afwachten. Deze unieke samenwerking stelt ons echter in staat nieuwe inzichten te verzamelen die niet mogelijk zouden zijn geweest zonder de deelname van NRG|PALLAS."
Volgens Hendrikse hebben NRG|PALLAS, NKI en Amsterdam UMC elkaar allemaal nodig: "Er is een enorme vraag naar producten zoals [195mPt]cisplatine binnen de nucleaire geneeskunde: het kunnen leveren en betrouwbaarheid zijn sleutelelementen. Wij allemaal die betrokken zijn, zijn ons zeer bewust van het belang van deze samenwerking binnen het FIELD-LAB-project, die hopelijk zal resulteren in vruchtbare resultaten en verder onderzoek in de komende jaren."
Referenctie
* Aalbersberg EA, et al. Preclinical imaging characteristics and quantification of Platinum-195m SPECT. Eur J Nucl Med Mol Imaging. 2017;44:1347-1354.
